خبر فرهنگی هنری : «پارسی جان» در «بچه مردم»/ دایره لغات نحیف شده است

ناصر فیض مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی در آیین اهدای نشان و جایزه «پارسی‌جان» گفت: حوزه هنری از زمان بنیان‌گذاری بنا داشته است تا به انواع هنر توجه کند و ما در دفتر پاسداشت زبان فارسی طی دو سال سعی کردیم با اهالی زبان ارتباط برقرار کنیم و پای افراد را به حوزه هنری باز کنیم و شرایطی به وجود آوریم که اهالی زبان حس کنند اینجا دغدغه زبان فارسی وجود دارد.

وی در این آیین که عصر شنبه گذشته (۲۷ بمهن ماه) در سالن مهر حوزه هنری برگزار شد گفت: از نگاه دیگر ملت‌ها زبان فارسی شیرین و دوست‌داشتنی است، اما ما نتوانسته‌ایم زبان فارسی را به عنوان یکی از شاخص‌ترین زبان‌های جهان، بشناسانیم.

مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری ادامه داد: اینکه فرزندان ما بخش عمده داستان‌های شاهنامه را متوجه می‌شوند، نشان از پویایی و دقیق بودن زبان فارسی است.

فیض با بیان اینکه موسسات فرهنگی پاسداری از زبان فارسی را فقط در محافظت از ورود واژه بیگانه می‌دانند، تاکید کرد: اینکه اجازه ندهیم لغات بیگانه وارد زبان فارسی شوند یکی از هزاران نگرانی ما است. بخشی از هزاران هجومی که به باور و فرهنگ می‌شود از تخریب و پس زدن زبان فارسی نشات گرفته و ما اینجا جمع‌شده‌ایم تا از وقوع این اتفاق جلوگیری کنیم، پس اگر زبان فارسی برای کسانی که در کشور تاثیرگذار هستند دغدغه باشد می‌توانیم مدعی باشیم که از پاسداران زبان فارسی هستیم.

در ادامه با اجرای موسیقی توسط آرمین محمدی، فیلمک معرفی داوران «پارسی‌جان» متشکل از یوسفعلی میرشکاک، بهروز افخمی، رامتین شهبازی و حمیدرضا شعیری پخش شد.

شهبازی با حضور روی صحنه تماشاخانه مهر گفت: در داوری «پارسی‌جان» به چهار عنصر توجه کردیم که اول نشانه‌های کلامی و گفتاری است وشامل آن‌چیزی است که در زبان به صورت رایج نوشته و گفته می‌شود. بحث دوم مباحث گفتمانی است و عنصر سوم بحث روایت‌شناسی است که گفتمان‌ها چطور بیان شده است. بحث آخر هم نشان معناشناسی است که در مطالعات زبانی بسیار اهمیت دارد. مولفه‌های زیادی در رویداد «پارسی‌جان» برای داوری مشخص شد و جدول عریض و طویلی درست کردیم و به پنج نامزد رسیدیم.

او با بیان اثر برگزیده نشان «پارسی‌جان» و فیلم شایسته تجلیل شناخته شده این رویداد عنوان کرد: فیلم سینمایی «رها» درباره گفتمانی صحبت می‌کند که گفتمان روز سینمای ما در برخورد طبقه متوسط است.

شهبازی تغییر گفتمان را اتفاق مهم فیلم سینمایی «رها» دانست و یادآور شد: زبان آن چیزی است که به صورت گفتمانی در حال شکل‌گیری است.

وی درباره فیلم «بچه مردم» هم گفت: این اثر گفتمان مشخص دارد و گفتمان هویت را پیگیری می‌کند و با بحث یافتن هویت در اپیزود‌های مختلف مواجه است. در فیلم «بچه مردم» به نظر می‌آید داستان در حوزه‌های مختلفی بیان می‌شود که به کل واحد می‌رسد و جالب این است که با نگاه طنز به آن پرداخته و طنز در داستانی تلخ آورده می‌شود. اینکه به بچه‌هایی بپردازید که در پرورشگاه بزرگ شده‌اند و خاطرات تلخی را گذرانده‌اند و آن را به زبان طنز نشان دهید می‌تواند نشان افزوده‌ای باشد که گفتمان فیلم را شکل می‌دهد و از این منظر، فیلم کار بسیار قابل توجهی است.

داور رویداد «پارسی‌جان» گفت: معنا در کاربرد ساخته می‌شود یعنی نکته مهم به کاربردن معناست تا بتوان آن مفهومی که مدنظر است، به مخاطب رساند. بی‌شک وقتی فیلم‌ساز می‌خواهد اثری بسازد در شرایطی که می‌خواهد آن را بسازد، زیست می‌کند و بعد‌ها منتقدان معنا‌ها را کشف می‌کنند. در کمدی، کمدی اتفاق می‌افتد که در بطن فیلمنامه و در ستون فقرات فیلمنامه یعنی در زبان کار جای گیرد. شما نمی‌توانید کمدی را از فیلمنامه جدا کنید. در فیلم «بچه مردم» نیز این اتفاق می‌افتد و فیلم کار خود را درست انجام می‌دهد، هرچند ممکن است اشکالاتی هم داشته باشد.

محمود کریمی کارگردان و یکی از نویسندگان فیلم سینمایی «بچه مردم» درباره شکل‌گیری فیلمنامه این اثر بیان کرد: در این فیلم موضوع سراغ ما آمد و یوسف اصلانی که برای بچه‌های بی‌سرپرست کار می‌کند پیشنهاد داد که در این حوزه کار کنیم. من مایل به پرداختن به چنین موضوعی نبودم چراکه نه فضا را می‌شناختم و همچنین نگاهم به مدیوم سینما و قصه‌گویی در تصویر اینقدر تلخ نیست. من خودم از حجم این تلخی‌ها آزرده‌ام و موضوع این فیلم تراژدی بود.

وی با تاکید بر اینکه در جشنواره فیلم فجر هیچ فیلمی غم‌بارتر از «بچه مردم» نبود، اظهار کرد: من و فائزه یارمحمدی مدتی برای ساخت این فیلم، تحقیق کردیم تا به طرحی برسیم. در نهایت طرح را به سیدعلی احمدی تهیه‌کننده «بچه مردم» دادیم و وی هم استقبال کرد. با شکل‌گیری طرح و تبدیل آن به فیلمنامه، حس کردیم «بچه مردم» می‌تواند فیلم خوبی شود چراکه ۹۹ درصد از کسانی که فیلمنامه را به آنها دادیم واکنش خوبی نشان دادند. ما می‌خواستیم واکنش مخاطب را ببینیم که در جشنواره فیلم فجر مشاهده کردیم این ارتباط برقرار شده است.

محمود کریمی با اعلام اینکه در ساخت «بچه مردم» حراست از زبان فارسی مدنظر نبوده از اینکه این فیلم به زبان فارسی توجه داشته اظهار خوشحالی کرد. وی تصریح کرد: ما هم نگران زبان فارسی هستیم و کاش بشود کاری کرد چراکه روز به روز دایره لغات در حال نحیف‌شدن است.

فائزه یارمحمدی دیگر فیلمنامه‌نویس «بچه مردم»، عنوان کرد: این فیلمنامه ویژگی‌هایی داشت که نگارش را چالش‌برانگیز می‌کرد. اینطور نبود که توجه ویژه به زبان داشته باشیم بلکه می‌خواستیم به اصل جنس و دهه ۴۰ تا ۶۰ که داستان قصه در آن برهه است، نزدیک شویم و به همین دلیل هم به منابع مختلف از جمله نامه‌های «سیمین و جلال» رجوع کردیم. ما سعی کردیم در فضا و موقعیت از این منابع استفاده کنیم.

وی اظهار کرد: در فیلم به دلیل حجم قصه و سختی پیوند خطوط قصه به هم، ایجاز کار را سخت کرده بود و این با شیوه دیالوگ‌گویی که از آن استفاده می‌کردیم در تناقض بود. ما نمی‌خواستیم زیرمتن متفاوت از متن باشد و این نکته‌ای است که در زبان به آن توجه کردیم.

در بخش دیگر آیین اهدای نشان «پارسی‌جان» بهروز افخمی سینماگر و عضو هیات داوران این رویداد و محمدعلی حسینی نویسنده فیلم «رها» روی سن حاضر شدند.

افخمی در سخنانی گفت: ما امسال به واسطه برنامه «هفت»، فیلم‌های جشنواره فیلم فجر را دیدیم و فکر می‌کنم «رها» در بین فیلم‌ها، بهترین فیلمنامه را داشت، اما فیلم «بچه مردم» به دلیل اینکه با سنت زبانی ما ارتباط دارد، برای اهدای نشان پاسداشت ادبیات فارسی، به نظر مناسب‌تر است.

کارگردان فیلم «صبح اعدام» اظهار کرد: فیلم «رها»، فیلمنامه قوی‌تری دارد و داستان فیلم غیرقابل پیش‌بینی و در عین حال طبیعی است که مخاطب را دنبال خود می‌کشاند.

جایگاه ادبیات از سینما ماندگارتر است

افخمی بیان کرد: داستان، یک موجود زنده محسوب می‌شود و کم پیش می‌آید با فیلمنامه و داستانی مواجهه شویم که به نظر برسد کسی آن را ننوشته، از ساده‌ترین راه و از نطفه اولیه رشد کرده و به اثری یادگار و به یادماندنی تبدیل شده است. محمدحسین محمدی، در اولین کار خود چنین فیلمنامه‌ای را نوشته است و امیدوارم در ادامه متوجه شویم که ما با یک استعداد درخشان مواجه هستیم و این موفقیت اتفاقی نبوده است.

این فیلمنامه‌نویس بیان کرد: جایگاه ادبیات از سینما بالاتر و ماندگارتر است. ادبیات در بیشتر اوقات هنر است ولی سینما بیشتر اوقات هنر نیست.

افخمی در بخش دیگر سخنان خود به محمدعلی حسینی توصیه کرد از این پس اول رمان سوژه‌هایش را بنویسد و بعد آن را تبدیل به فیلمنامه کند.

وی در پایان گفت: در مورد جوایز جشنواره‌ها، نباید به آن اهمیت داد، اما به نظر من بزرگترین اشتباه برجسته هیات داوران جشنواره فیلم فجر امسال، نامزد اعلام نکردن فیلمنامه «رها» بوده است، به ویژه اینکه تلخ و شیرین بودن فیلمنامه دلیل ارزش‌گذاری فیلمنامه نیست.

در بخش پایانی آیین اهدای نشان و جایزه «پارسی‌جان» با تجلیل از علیرضا خدامرادی خوشنویس و گرافیست کشورمان، فیلم سینمایی «بچه مردم» به کارگردانی محمود کریمی به عنوان فیلم برگزیده این رویداد معرفی شد و نشان «پارسی‌جان» را دریافت کرد.

همچنین فیلم سینمایی «رها» نوشته محمدعلی حسینی و حسام فرهمند که اولین ساخته حسام فرهمند نیز محسوب می‌شود، شایسته تجلیل شناخته شد.

در پایان نیز سه فیلم سینمایی «پیشمرگ» به نویسندگی صابرالله دادیان و علی غفاری، «چشم بادومی» به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم امینی و «زیبا صدایم کن» به نویسندگی آرش صادق‌بیگی و میلاد صدرعاملی گواهی و جایزه این رویداد را دریافت کردند.

منبع: حوزه هنری