خبر فرهنگی هنری : به نظرم به آوینی ایدئولوژیک بودن نمی‌چسبد

بهروز افخمی به مناسبت سی و یکمین سالگرد شهادت مرتضی آوینی نشست سه دهه در آئینه جادو با محور بازخوانی اندیشه‌های سینمایی آوینی در آینه تجارب سه دهه اخیر سینمای ایران گفت: سیدمرتضی آوینی را از طریق مستند‌های روایت فتح می‌شناختیم او آدمی اهل فن بود، خودش پای میز تدوین می‌نشست و گفتار متن را خودش می‌نوشت. 

وی ادامه داد: آنچه می‌نوشت تاملاتی بود که با خودش داشت و می‌خواست سینما را بیشتر بشناسد و افکارش را جایی ثبت کند. اما نکته این است که بیش از آنچه که او در سینما نوشته، نظریه دیگری در سینمای ما مطرح نشده است، آثاری تک، نوشته شده، اما در فضایی هستیم که تولید داخلی و اکادمیک در زمینه نظریه نداریم.

این کارگردان درباره ایدئولوژیک بودن یا نبودن گفت: به نظرم به آوینی ایدئولوژیک بودن نمی‌چسبد، نمی‌شود کسی ادعا کند فهم ایدئولوژیک دارد و در عین حال پدیدارشناس هم باشد.

اسفندیاری رئیس دانشگاه صداوسیما گفت: بخشی از هزینه‌هایی که آوینی داد به دلیل حمایت از فیلم‌های خاص و نبود حمایت از فیلم‌های مردم پسند بود و شاید اگر زمانه اینگونه نبود که از فیلم‌های خاص و نفروش و روشنفکری و غیر جذاب حمایت بیشتری صورت نمی‌گرفت، آوینی از برخی فیلم‌های دیگری که در این جریان نبودند حمایت نمی‌کرد. 

وی افزود: حمایت‌ها آن زمان از فیلم‌های خاص بوده است و طبیعی است در این فضا شهید آوینی که وجه مردمی صنعت سینما برایش اهمیت داشت، واکنش نشان دهد و از برخی فیلم‌ها دفاع کند. حتی بعد‌ها مقاله‌ای هم می‌نویسد و کمی هم عقب نشینی دارد و بعد از دفاعیات سابقش از عروس به طور مثال می‌گوید این چنین نیست که «عروس» ایده ال سینمای ایران است.

اسفندیاری عنوان کرد: سریال یوسف پیامبر را هرچقدر هم منتقدان دوستش نداشته باشند، باید بپذیریم که میلیون‌ها نفر آن را دوست دارند. سریال مریم مقدس زمانی بازار‌های ترکیه را فتح کرده بود. سریال‌های مختارنامه و یوسف پیامبر هر یک در کشور‌های مختلف طرفداران بسیاری داشته اند.

سیدمهدی ناظمی دیگر پژوهشگر و کارشناس درباره پیوند ایده و تجربه عملی در سینمای ایران مطرح کرد: شهید آوینی از نظر من بیشتر گشایش گر انسداد‌هایی در فضای تجربه و گفتار بود. ما در عصر تجدد موفق نمی‌شویم به تجربه‌ای تثبیت شده برسیم.آوینی در چارچوب تثبیت شده‌ای قرار نمی‌گرفت و اگر در زمان کنونی حضور داشت به همین دلیلی که گفته شد شاید باز هم در دانشگاه جایی نداشت.

ناظمی درباره میراث فکری آوینی و آنچه می‌تواند راهبر باشد، گفت: آوینی در سینما دنبال این بود که ببیند چقدر می‌تواند بیان حقیقت داشته باشد. شاید اینکه سعی داشت خود را به کلماتی مثل سینمای اسلامی محدود نکند به همین دلیل بود. شاید او به این دلیل سمت سینمای داستانی نمی‌رود که در فضای دیالکتیکی بین خیال و واقعیت فکر می‌کند سینمای داستانی به نوعی خیال نزدیک است.