به گزارش ایسنا، امروز ۱۳ آبان ۱۴۰۳ به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.
رحلت آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی مرجع اعلای شیعه- ۱۳۲۵
آیت‌الله سید ابوالحسن موسوی اصفهانی در اصل از سادات موسوی بهبهان بود که در سال ۱۲۴۷ در لنجان اصفهان به دنیا آمد. وی پس از تحصیلات مقدماتی در اصفهان، عازم حوزه علمیه نجف شد و از محضر میرزا حبیب‌الله رشتی و آخوند خراسانی بهرهمند شد.
ایشان به عنوان یکی از ۵ عالم طراز اول در دومین دوره مجلس شورای ملی حضور رفت اما پس از مدتی به دلیل مشاغل و مسافت زیاد، استعفا داد. این عالم بزرگ ربانی بعد از آیات عظام آخوند خراسانی و میرزا محمدتقی شیرازی به همراه آیت‌الله میرزای نایینی عهدهدار مرجعیت شیعه شد.
آیت‌الله اصفهانی در حمله وهابیهای سعودی به عراق همراه با بسیاری از علمای عراق مقاومت کرد.
او در جریان مبارزه مردم عراق علیه انگلیسیها با صدور فتوای حفظ سرزمین عراق و اماکن متبرکه نقش بارزی در ترغیب مردم به جهاد داشت.
ایشان در سال ۱۳۱۵ به ۱۰ سال به طور همزمان هم مرجعیت شیعه را بر عهده گرفت و هم رییس حوزه علمیه نجف شد. وسیلهُ النجاه، ذریعَهُ الحیاه و ذخیرهُ الصالحین از جمله آثار ایشان است.
آیت‌الله سید ابوالحسین اصفهانی در ۱۳ آبان ۱۳۲۵ در ۸۸ سالگی در کاظمین درگذشت و پیکرش بعد از انتقال به نجف در جوار استادش آخوند خراسانی به خاک سپرده شد.
اعدام انقلابی عبدالحسین هژیر توسط سید حسین امامی -۱۳۲۸
در جریان انتخابات شانزدهمین دوره انتخابات مجلس شورای ملی، جمعیت فدائیان اسلام به ریاست حجت‌الاسلام سید مجتبی نواب‌صفوی لیست داوطلبان مورد حمایت خود برای شرکت در انتخابات را با حمایت آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی، منتشر کرد اما همه آنان توسط وزارت کشور رژیم پهلوی رد شدند. جمعیت فداییان اسلام عامل اصلی این اتفاق را عبدالحسین هژیر وزیر وقت دربار تشخیص دادند. به این ترتیب سید حسین امامی از هسته مرکزی جمعیت فدائیان اسلام ماموریت یافت تا او را اعدام انقلابی کند.
امامی در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۲۸ هژیر را در داخل مسجد سپهسالار تهران ترور کرد اما موفق به فرار نشد. او فورا مورد بازجویی قرار گرفت و ۲ روز بعد در دادگاه نظامی تهران به اعدام محکوم شد و در بامداد ۱۸ آبان ۱۳۲۸ به جوخه اعدام سپرده شد و نخستین شهید جمعیت فدائیان اسلام لقب گرفت.
آغاز تبعید ۱۴ ساله امام خمینی با تبعید به ترکیه -۱۳۴۳
کابینه اسدالله علم در مهر ۱۳۴۲ به دستور شاه، پیشنهاد آمریکا مبنی بر اعطای مصونیت قضایی به اتباع آمریکا را به صورت یک لایحه قانونی در هیات دولت تصویب کرد اما با شدت گرفتن اعتراضات، شاه به زودی او را برکنار کرد و به جایش حسنعلی منصور را نخست‌وزیر کرد. منصور نیز کار نیمه کاره عَلَم را با بردن لایحه مصونیت قضایی مستشاران آمریکایی به مجلس شورا تمام کرد.
با رسیدن خبر این اقدام ضد ایرانی به امام خمینی ایشان در تاریخ ۴ آبان ۱۳۴۳ نطقی آتشین در نکوهش اقدام رژیم پهلوی در تصویب لایحه کاپیتولاسیون بیان کردند. این نطق موجب شد ماموران گارد شاهنشاهی در نیمه‌های شب ۱۳ آبان ۱۳۴۳ خانه امام در قم را محاصره کردند و بعد از دستگیری به سرعت به تهران منتقل و از آنجا با یک پرواز به بورسای ترکیه تبعید کردند.
رگبار دانش‌آموزان و دانشجویان در دانشگاه تهران -۱۳۵۷
در چهاردهمین سالگرد تبعید امام خمینی به ترکیه صدها نفر از دانشآموز و دانشجویان تهرانی با تجمع در محوطه دانشگاه تهران علیه رژیم پهلوی شعار دادند. ماموران گارد شاهنشاهی ابتدا با شلیک چند گلوله گاز اشکآور برای متفرق کردن آنان تلاش کردند اما با شدت گرفتن شعارها اقدام به رگبار آنان و به شهادت رساندن و زخمی کردن تعداد زیادی آنان کردند.
تسخیر لانه جاسوسی آمریکا -۱۳۵۸
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام با درک فرمایش امام مبنی بر این که «همه گرفتاریهای ما از آمریکاست» با لبیک به فرمان ایشان خواستار استرداد شاه و اموال به سرقت رفته ملت ایران توسط خاندان پهلوی شدند و سفارت آمریکا در تهران را به تصرف خود درآورند.
با رسیدن خبر تسخیر سفارت، امام آن را «لانه جاسوسی» خطاب کردند و این اقدام دانشجویان را مورد حمایت قرار دادند و آن را انقلابی بزرگتر از انقلاب اول خواندند.
آغاز هفته تربیت اسلامی
به دلیل اهمیت فوقالعاده تعلیم و تربیت در به کمال رساندن انسان، دولت جمهوری اسلامی ایران حد فاصل روزهای ۱۳ تا ۱۹ آبان ۱۳۵۸ را به عنوان هفته تربیت نام‌گذاری کرد و به تقویم رسمی کشور اضافه کرد.
در تقویم هجری شمسی علاوه بر رخداد فوق این اتفاقات نیز به ثبت رسیده است:
محاصره و غارت کنسولگری روسیه در اردبیل توسط شاهسون‌ها و درخواست آزادسازی متحصنان و درخواست فوری کنسول روس برای آزاد دیپلمات‌ها در سال ۱۲۸۸، کفالت سیاسی ذکاء الملک وزیر مالیه در غیاب سردارسپه در سال ۱۳۰۳، درگذشت آیت‌الله حاج سید ابوالحسن اصفهانی پیشوای بزرگ شیعیان در کاظمین در سال ۱۳۲۵ به این مناسبت وزارتخانه‌ها و سازمان‌های لشگری و کشوری و بازار تهران و شهرستانها ۳ روز تعطیل شدند و مراسم عزا به پا کردند، امضاء و مبادله موافقت‌نامه بازرگانی بین ایران و شوروی ۱۳۲۹، افتتاح ساختمانهای کوی دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۷، افتتاح بزرگترین مجتمع پتروشیمی در بند شاهپور در سال ۱۳۴۹، ایرانیان رانده شده از عراق به ۶۰ هزار نفر رسیدند در سال ۱۳۵۰، آغاز واردات سیمان در سال ۱۳۵۱، پذیرش افزایش قیمت نفت شرکت های عامل نفت در سال ۱۳۵۲، زلزله شهرهای آمل و مریوان در سال ۱۳۵۲، انتخاب غلامرضا نیک‌پی برای چهارمین به عنوان شهردار تهران در سال ۱۳۵۳.
آغاز به کار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در سال ۱۳۷۸. ایسنا از جمله خبرگزاری‌های فعالِ ایران است که در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۷۸ با پیام مقام معظم رهبری رسما آغاز به کار کرد. گزارشگران و تحریریه این خبرگزاری از دانشجویان رشته‌های مختلف دانشگاه‌های کشور هستند.
همچنین در چنین روزی استیضاح و برکناری علی کردان وزیر فقید کشور توسط هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی به دلیل دروغ درباره مدرک تحصیلیش در سال ۱۳۸۷ اتفاق افتاد.
مهمترین رویدادهای تقویم هجری قمری
تولد سیاستمدار و نویسنده ایرانی ملا حبیب‌الله شریف ساوجی کاشانی در سال ۴۵۹ قمری و صدور حکم تحریم تنباکو توسط آیت‌الله العظمی سید محمدحسن میرزای بزرگ شیرازی در سال ۱۳۰۹ هجری قمری است.
صدور حکم تحریم تنباکو در سال ۱۳۰۹ قمری
یکی از امتیازات ننگینی که در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه به تاجر انگلیسی داده شد. نهضت تنباکو نام رویدادی تاریخی است که در اعتراض به واگذاری امتیاز انحصار تجارت توتون و تنباکو در سفر سوم ناصرالدین شاه قاجار به انگلیس شکل گرفت. این اولین و گسترده‌ترین جنبش در برابر استبداد و استعمار بود.
این جنبش در پی سفر ناصرالدین شاه در سال ۱۲۶۸، از خاک روسیه به اروپا آغاز شد و در اردیبهشت ۱۲۷۱ خورشیدی پایان یافت. استعمال توتون و به ویژه تنباکو در دورهٔ صفویه در زمان عباس یکم رواج یافته بود.
امتیاز انحصاری تولید و فروش تنباکو به امتیاز رِژی معروف شد. به موجب این امتیاز که به جرالد تالبوت داده شد، شرکتی تحت عنوان «رِژی» به مدت ۵۵ سال صاحب حق انحصاری تجارت تنباکوی ایران و نظارت بر زراعت آن در ایران تعیین شد.
در پی اعتراض شدید مردم و تنباکوکاران و فروشندگان توتون و تنباکو، سید جمال‌الدین اسدآبادی این قرارداد را با قرارداد مشابهی که با دولت عثمانی منعقد شده بود، مقایسه کرد، به دلیل خسارت زیاد به منافع ملی دست به اعتراض زد.
با گسترش اعتراضات مردمی و پیگیری علمای بزرگ تهران از جمله حاج میرزا حسن آشتیانی اعتراضات شکلی وسیع به خود گرفت. جمال‌الدین اسدآبادی در نامه به آیت‌الله سید محمدحسن شیرازی ملقب به میرزای بزرگ خواستار محکوم کردن این قرارداد شد و ایشان نیز بعد از چند روز فتوای تحریم تنباکو را صادر کرد. طبق فتوای ایشان «استعمال تنباکو به هر نحو در حکم محاربه با امام زمان(عج) عنوان بود» از این رو مردم قلیانها را شکستند و انبارهای توتون را به آتش کشیدند.
تاثیر این فتوا به حدی بود که زنان و درباریان ناصرالدین شاه در درون دربار نیز استعمال تنباکو را ممنوع کردند.
اعتراضات در نهایت موجب پرداخت غرامت به جرالد تالبوت و بهم خوردن قرارداد رژی توسط ناصرالدین شاه قاجار شد.
رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی
روز ملی استقلال پاناما از کلمبیا- ۱۹۰۳
کشور پاناما از سال کشف این کشور در سال ۱۵۰۴ ضمیمه کشور پرو نایب‌السلطنه اسپانیایی شد تا این که در اواسط قرن ۱۹ ما به کلمبیا ملحق شد.
کشور جمهوری پاناما با ۷۵ هزار و ۵۱۷ کیلومتر مربع مساحت در جنوب قاره آمریکای مرکزی بین دریای کارائیب و اقیانوس آرام و در همسایگی کشورهای کاستاریکا و کلمبیا واقع است. این کشور از طریق کانال پاناما به دو قسمت تقسیم شده است.
جمعیت پاناما در حدود ۳ میلیون نفر است که مردم اکثراً دو رگه سرخ و سفید و اکثرا مسیحی کاتولیک هستند.
پایتخت این کشور، شهر پاناما و واحد پول آن بالبوآ و زبان رسمی این کشور اسپانیایی است. مهمترین شهرهای این کشور شامل پاناما، سان میگلیتو، کولون و سانتیاگو است.
پاناما در اوایل قرن ۲۰ پس از مبارزات انقلابیون مستقل شد و نظام جمهوری بر این کشور حاکم شد و سوم نوامبر سالروز استقلال پاناما از کلمبیا به عنوان روز ملی این کشور نام گرفت.
تهاجم صهیونیستها به خان یونس- ۱۹۵۶
همزمان با جنگ رژیم صهیونیستی با مصر، سربازان صهیونیست در سوم نوامبر ۱۹۵۶ با حمله به شهر خان یونس در نوار غزه ۲۵ سرباز مصری را اعدام کردند و با حمله به بیمارستان همه بیماران، پرستاران و پزشکان را کشتند.
نظامیان نژادپرست صهیونیستی در ادامه جنایات خود در این شهر، محلی را که در آن دهها زن، کودک و افراد سالخورده پناه گرفته بودند، با بمب منفجر کردند. صهیونیستها در این حمله ۲۷۵ نفر را قتل‌عام کردند.
فرستادن «سگ» به فضانورد توسط سفینه شوروی- ۱۹۵۷
بین سالهای ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۶، ۱۳ سگ توسط دانشمندان شوروی برای فرستادن به فضا انتخاب شدند که از میان آنها ۳ سگ به نام‌های لایکا، لیسیچکا و بارس انتخاب شدند و از بین این سه سگ، لایکا ماده سگی دورگه، حدودا سه ساله و ولگرد انتخاب شد و آموزش‌های لازم به او داده شد.
لایکا در تاریخ سوم نوامبر ۱۳۵۷ سه روز پس از قرار گرفتن در سفینه اسپوتنیک ۲ به فضا پرتاب شد. لایکا درون محفظه‌ای مخصوص درون اسپوتنیک که فقط اجازه غذا خوردن به او می‌داد، به فضا پرتاب شد. اسپوتنیک ۲ سفینه‌ای ۵۰۰ کیلویی بدون برگشت به زمین بود.
انتخاب سومین دبیرکل سازمان ملل -۱۹۶۱
او تانْتْ سومین دبیرکل سازمان ملل متحد در ۲۲ ژانویه ۱۹۰۹ در برمه (میانمار) در جنوب شرقی آسیا به دنیا آمد. وی در سال ۱۹۴۲ ریاست کمیته تجدید سازمان آموزش و پرورش دولت برمه را بر عهده گرفت و از آن پس مدارج ترقی را پیمود. وی از سال ۱۹۴۹ وزیر اطلاعات و نیز نماینده دولت برمه در سازمان ملل متحد بود. اوتانْتْ علاوه بر این سمت، در سال ۱۹۵۹ معاون مجمع عمومی و در سال ۱۹۶۱، ریاست کمیسیون رفع اختلاف کنگو در سازمان ملل را بر عهده داشت.
سرانجام پس از آن که داگْ هامِرْ شولْدْ دبیر کل وقتِ سازمان ملل متحد، در سپتامبر ۱۹۶۱ در جریان یک سانحه هوایی در کنگو کشته شد، او در سوم نوامبر همان سال، اوتانت به جانشینی وی برگزیده شد.
خروج دومینیکا از مستعمره انگلستان -۱۹۷۸
کشور دومینیکا با ۷۵۱ کیلومتر مربع وسعت در آمریکای مرکزی و در شرق دریای کارائیب واقع شده است. جمعیت آن بیش از ۷۶ هزار نفر بوده و پیشبینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۵ جمعیت آن در حدود ۸۱ هزار نفر خواهد شد. پایتخت دومینیکا روسو نام دارد و واحد پول آن دلار کارائیب شرقی است.
حدود ۹۰ درصد مردم دومینیکا از نژاد سیاه بوده و به زبان انگلیسی صحبت میکنند. اکثریت قریب به اتفاق سکنه این کشور پیرو آیین مسیحیت و عمدتا کاتولیک هستند. از شهرهای مهم دومینیکا، پورتْسموت، ماریگوت و ماهاوت است. این جزیره در ۳ نوامبر سال ۱۴۹۳ توسط کریستُفْ کُلُمْبْ کشف و ضمیمه امپراتوری اسپانیا شد سپس این جزیره که محل سکونت قوم کاریب بود، توسط اشغالگران اسپانیایی غارت شد.
تولد واسیلی بارْتولْدْ مستشرق معروف روسی -۱۸۶۹
واسیلی ولادیمیر وویچ بارْتولْدْ معروف به ویلْهِلْمْ بارتولْدْ از مستشرقان معروف روسی در ۳ نوامبر۱۸۶۹ در سن پترزبورگ روسیه به دنیا آمد. وی تحصیلات خود را در دانشکده زبانهای شرقی دانشگاه زادگاهش به پایان برد و به زبانهای فارسی، عربی و ترکی تسلط یافت.
بارتولْدْ از ۲۷ سالگی به سمت استادیار این دانشگاه به تدریس تاریخ ملل مشرق پرداخت و در کنار آن از تحقیق و تحصیل نیز باز نایستاد. این خاورشناس بزرگ، بر اثر تبحر و آشنایی عمیق با زبانهای شرقی و استعداد عجیبی که در تجزیه و تحلیل متون و طرح مسائل جدید تاریخی داشته، تعداد ۴۰۰ کتاب و رساله و مقاله در تاریخ و جغرافیا و فرهنگ و تمدن و مذاهب ملل مشرقِ نزدیک و میانه تالیف کرده که بیش از ۲۰ اثر آن درباره اسلام و ایران است. تالیفات وی در اسلامشناسی مبتنی بر اسناد و مدارک معتبر است و برای نگارش آنها، تمام کتابهایی را که حاوی تاریخ اسلام بوده، بررسی کرده است.
این خاورشناس شهیر روسی سرانجام در ۱۹ اوت ۱۹۳۰ در ۶۱ سالگی درگذشت و در زادگاهش به خاک سپرده شد.
تصویب قانون اساسی ژاپن در پی شکست در جنگ جهانی اول- ۱۹۴۶
اساسنامه میجی یا قانون امپراتوری مصوب ۱۸۸۹ قانون اساسی پیشین ژاپن بود که اختیارات گسترده‌ای را به پادشاه و قدرت اجرایی را به هیات وزیران بخشید و انتخاب شاه را به شورای سلطنتی سپرد. اساسنامه میجی بارها تغییرات گسترده‌ای به خود دید تا اینکه با تصویب اساسنامه صلح جویی در سوم نوامبر ۱۹۴۶ و اجرای آن از سوم مه ۱۹۴۷ به طور کلی تغییر یافت و یک حکومت لیبرال دمکرات با محوریت پارلمان جایگزین حکومت مشروطه سلطنتی پیشین شد.
با این حال قانون سابق هنوز به اعتبار خود باقی است و قانون جدید بر اساس اصل ۷۳ اساسنامه امپراتوری یک سند بازنگری در اساسنامه امپراتوری شمرده می‌شود.
انتهای پیام