لازم به ذکر است که متأسفانه بنده از سعادت آشنایی و یا ملاقات ایشان بی‌بهره بودم، اما وظیفه خود می دانم که به خانواده محترم این همکار جوان تسلیت عرض کرده و از ایزد منان آرزوی صبر و شکیبایی برای بازماندگان محترم و آسایش و آرامش برای شادروان خانم دکتر خاکپور داشته و چند نکته در خصوص درگذشت این مرحومه را متذکر شوم:
- شوربختانه به‌نظر می رسد عقب‌ماندگی همیشگی متولیان امر باعث شده که طبق معمول بازار شایعات و گمانه‌زنی‌ها در مورد درگذشت این همکار جوان رسانه‌ها را پر کند.
- با توجه به بیماری نوپدید اخیر، در ابتدا علت مرگ این دکتر جوان ابتلا به “تب دنگی” همراه با بروز مشکلات خطیر ناشی از آن ذکر شد که ترس و نگرانی زیادی را در جامعه پزشکی ایجاد نمود.
- عدم اطلاع‌رسانی مسئولانه و به‌هنگام مسئولین ذی‌ربط همراه با برخی از پست‌ها در رسانه‌های اجتماعی به این موضوع و بازار شایعات دامن زده است.
- باز نشر پست‌های رسانه‌های اجتماعی در ارتباط با روند بیماری ایشان در طی چند هفته و طرح مشکلات این پزشک جوان در محیط کار و نیاز مرحومه دکتر خاکپور به استراحت و یا مرخصی استعلاجی و عدم توجه متولیان امر به این موضوع، موجی از احساسات را در جامعه ایجاد نموده است.
گفته می شود که خانم دکتر جوان در شرایط بیماری حاد همراه با سرم و حال نامناسب بر بالین نوزادان در بخش ویژه حاضر می شده و بهانه این وضع نامناسب ناتوانی در تأمین جانشین برای ایشان ذکر شده است. چگونه می توان پذیرفت که با مرخصی استعلاجی شادروان دکتر خاکپور علیرغم این بیماری خطیر موافقت نشده باشد؟ متأسفانه پس از گذشت این دوران در ادامه بیماری، همکار جوان ما با شرایط بسیار وخیم در بخش ویژه بستری شده و با وضعیت بحرانی فوت می کند.
در مقام جمع بندی می توان پرسید که:
- آیا باز به نوعی با موضوع نادیده گرفتن انسان و حقوق انسانی، و “قلدری و خشونت محیط کار” روبه‌رو هستیم؟
- آیا با در نظر گرفتن بیماری عفونی این پزشک جوان، حضور ایشان در شرایط بیماری برای نوزادان بیمار بستری در بخش، خطرساز و آیا ضروری نبوده که پزشک دیگری در این زمان ویزیت بیماران را عهده‌دار شود؟
- آیا دستورالعمل‌های کنترل عفونت خصوصاٌ در مورد حضور با تب و مشکلات گوارشی در بخش مراقبت ویژه نوزادان (NICU) رعایت شده است؟
- آیا حقوق بنیادین کادر پزشکی نبایستی به پزشکان به اصطلاح پزشک طرحی تسری یابد و یا چون این پزشکان در حال گذرانیدن دوره طرح خود می باشند موظف هستند که به هر آن‌چه که از آنان خواسته می شود گردن نهند؟
- آیا قانون مصوب کار در پی ابتلا به بیماری برای پزشک و غیر پزشک و کادر پزشکی در حال گذرانیدن طرح متفاوت است؟
- آیا در زمان بیماری پزشک، او وظیفه دارد که شخصاٌ برای استفاده از مرخصی استعلاجی، برای خود جانشین پیدا کند؟
- آیا دستورالعمل مشخصی برای بروز مشکلات ناگهانی همانند بیماری برای ارائه‌دهنده خدمات سلامت و حضور جانشین موجود نمی باشد؟
شبکه بهداشت و درمان محل شهر خدمت محل خدمت ایشان روز گذشته اطلاعیه‌ای در توجیه این مسئله صادر نموده که برخی از نکات طرح شده در آن قابل نقد و بررسی است که صرفاٌ به ذکر دو نکته بسنده می شود:
- آیا شبکه بهداشت مطلع نمی باشد که بنا بر موازین اخلاق پزشکی رازداری و حفظ حریم خصوصی بیمار حتی پس از مرگ باید رعایت شود؟ بیماری و مسائل زمینه‌ای یک فرد هم جزو این حیطه محسوب می شود که “افشای راز” بر این اساس تنها در موارد خاصی میسر می باشد.
- آیا دسترسی به پرونده‌های پزشکی و بستری ایشان و ارائه سابقه مشکلات زمینه‌ای و سیر بیماری همراه با جزئیات دقیق و اشتراک آن در فضای عمومی با مجوز خاص و رضایت خانواده صورت گرفته است؟
رئیس سازمان نظام پزشکی کشور با عرض تسلیت فوت ایشان به خانواده و بازماندگان، دستور پیگیری و رسیدگی به روند فوت ایشان را نموده که بی‌شک گزارش این بررسی می‌تواند به روشن شدن مسئله کمک کند تا بتواند حداقل از تکرار آن در آینده جلوگیری نماید. اما زهی تأسف که تاکنون هیچ واکنشی از طرف وزارت بهداشت و یا سخنگوی آن وزارتخانه در این خصوص در دسترس نیست! همین‌طور با توجه به حیطه مسئولیت سازمانی، از دانشگاه تحت پوشش هم انتظار رویکرد شایسته ای در این خصوص می رفت.
جای آن دارد که همانند بروز مرگ بیمار در مراکز درمانی و برگزاری جلسه مرور علت مرگ و میر، جلسه ای برای واکاوی علت مرگ (RCA) تشکیل شود تا ضمن بررسی دقیق روند، خلاءهای قانونی و اداری و نحوه رعایت حقوق انسانی پزشکان و کادر پزشکی که دوره طرح خود را می گذرانند، بیشتر مشخص و تبیین شود.
در این میان مطالبه‌گری و پیگیری انجمن‌های علمی مرتبط و مجمع انجمن علمی گروه‌های پزشکی کشور هم در جهت احقاق حقوق اعضا و کادر پزشکی کمک‌کننده خواهد بود.
و آیا زمان آن نرسیده که با توجه به بروز مشکلات عدیده در زمان سپری کردن طرح دوره تخصصی و فوق‌تخصصی پزشکی که با اخذ تعهدات سنگین محضری همراه است، این فرآیند مورد بازنگری قرار گیرد؟ آیا همانند دوره سربازی که کمیسیون خاصی برای رسیدگی به موارد بیماری مشمولان سربازی تشکیل می شود، لازم نیست که برای پزشکانی که دوره طرح خود را می گذرانند ساز و کاری طراحی شود که با رویکردی عادلانه و منصفانه نسبت به افرادی که دارای مشکلات و یا بیماری هستند توجه کنند و با عدالت و عطوفت بیشتری در مورد گذراندن دوره طرح این قبیل افراد در شهر محل زندگی خانوادگی آنها اقدام نمایند؟
فراموش نکنیم که برای ارائه خدمات سلامت ایمن، ایمنی و سلامت همه‌جانبه کادر سلامت شالوده و زیربنا محسوب می شود.
*استاد پیشین دانشگاه علوم پزشکی تهران