خبر اقتصادی : دهه «رکود، عبرت، تجربه»/ ۱۰ میلیون فقیر حاصل ۱ دهه اقدام غلط

گروه اقتصادی خبرگزاری تسنیم، قصد دارد در پرونده « دهه رکود، عبرت، تجربه» به تشریح وضعیت شاخص های اقتصادی در دهه ۹۰ و بیان دلایل رکود و تعطیلی اقتصاد در این دهه بپردازد و در ادامه راهکارهای جبران خسارت های این دهه از دست رفته را از زبان کارشناسان و اقتصاددانان بیان کند.

یکی از اتفاقات تلخی که اقتصاد ایران در دهه ۹۰ به دلیل اتخاذ سیاست های غلط اقتصادی توسط دولتمردان وقت شاهد بود، افزایش بی عدالتی در توزیع برابر درآمد و به نوعی تشدید شکاف طبقاتی و رشد فقر به ویژه در دهک‌های پاین و متوسط درآمدی بود است که شاخص اصلی آن در افزایش ضریب جینی نمود داشته است.

گفتنی است ضریب جینی یا Gini Coefficient یکی از شاخص‌های برجسته اندازه‌گیری نابرابری در توزیع ثروت و درآمد است. با اینکه اقتصاد در بیشتر زمان‌ها بر تخصیص بهینه منابع تمرکز داشته است اما از اهمیت نحوه توزیع درآمد و ثروت برای سیاست‌گذاران نیز نباید غافل شد.

به طور کلی ضریب صفر جینی بیانگر برابری کامل است، جایی که همه مقادیر یکسان هستند (به عنوان مثال، جایی که همه درآمد یکسانی دارند). ضریب جینی یک (یا ۱۰۰٪) بیانگر حداکثر نابرابری در بین مقادیر است.

طبق گزارش های منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، ضریب جینی در اکثر سال های دهه ۹۰ رو به صعود بوده است. این در حالی است که در طی دهه ۸۰ ضریب جینی همواره در یک مسیر نزولی بود که نشان از کاهش نابرابری در توزیع درآمدها داشت.

افزایش ضریب جینی در دهه ۹۰

گزارش مرکز آمار ایران از ضریب جینی در دهه ۱۳۹۰ نشان دهنده نابرابری بیشتر در هر سال است. در سال ۱۳۹۱ این ضریب عدد ۰،۳۶۵۹ را نشان می‌‌دهد که در سال ۱۳۹۲ در نخستین سال فعالیت دولت یازدهم به ۰،۳۶۵۰ رسیده است و از آن سال به بعد به صورت مدام ضریب جینی از برابری فاصله گرفته است.

براساس این گزارش، در سال ۱۳۹۳ ضریب جینی به ۰،۳۷۸۸ رسیده و درسال ۱۳۹۴ عدد ۰،۳۸۵۱ را نشان می‌‌دهد. درسال ۱۳۹۵ نیز ضریب جینی به ۰،۳۹۰۰ می‌‌رسد و درسال ۱۳۹۶ به ۰،۳۹۸۱ افزایش می‌‌یابد.

درمیان هشت سال فعالیت دولت‌های یازدهم و دوازدهم، سال ۱۳۹۷ بدترین سال از نظر نابرابری است. در این سال ضریب جینی با رسیدن به عدد ۰،۴۰۹۳ نابرابرترین رقم در کل دهه ۱۳۹۰ بوده است. هرچند درسال ۱۳۹۸ ضریب جینی با رسیدن به عدد ۰،۳۹۹۲ اندکی بهبود می‌‌یابد، اما درسال ۱۳۹۹ دوباره با یک جهش به سوی نابرابرتر شدن به ۰،۴۰۰۶ می‌‌رسد.

کاهش مصرف سرانه ایرانیان در دهه ۹۰

یکی دیگر از شاخص هایی که می توان با آن وضعیت رفاهی خانوار های ایرانی در طی دهه ۹۰ را مورد بررسی قرار داد، مصرف سرانه ایرانیان در طی این دهه است. همانطور که در نمودار زیر مشخص است در حالی در پایان سال ۹۹ متوسط مصرف ایرانیان در سال ۹۹ به کمتر ۳۰ میلیون تومان ( حدود ۲۷ میلیون تومان) رسیده که این مقدار در سال ۹۰ حدود ۳۷ میلیون تومان بوده است. به بیانی دیگر در طی دهه ۹۰، متوسط مصرف سرانه ایرانیان حدود ۱۰ میلیون تومان کاهش یافته است. 

گفتنی است طی دهه ۸۰ مستمرا متوسط مصرف مردم ایران با بهبود همراه بوده و تقریبا از زیر ۲۰ میلیون تومان به سطوحی بالای ۳۰ میلیون تومان رسیده بود.

لازم به ذکر است نمودار زیر بیانگر متوسط مصرف هر شهروند ایرانی بر حسب قیمت های سال ۱۴۰۰ است. 

بانک جهانی: دهه ۹۰، دهه از دست رفته اقتصاد ایران

چندی پیش بانک جهانی در گزارشی به وضعیت فقر و رفاه توزیع شده در دهه ۹۰ (سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰) در ایران پرداخته و تاکید کرده است: می توان از دهه گذشته (۲۰۲۰-۲۰۱۱) برای اقتصاد ایران به عنوان «یک دهه از دست رفته» از نظر فرصت رشد اقتصادی نام برد. طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ رشد سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP) به طور متوسط به نرخ سالانه ۶ درصد کاهش یافته است. 

بر اساس این گزارش، از زمان وقوع انقلاب اسلامی ایران پیشرفت‌های چشم گیری در زمینه کاهش فقر به ثبت رسانده است؛ اما در دهه گذشته نزدیک به ۱۰ میلیون ایرانی با فقر مواجه شده اند.

طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ بخشی از جمعیت ایران که زیر خط فقر بین المللی برای کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا (UMIC) قرار دارند، از ۲۰ درصد به ۲۸.۱ درصد افزایش یافته است.

بنابراین طی بازه مذکور نه تنها تعداد ایرانیان فقیر افزایش یافته، بلکه سطح محرومیت آنها نیز گسترش یافته است. در پایان دهه مذکور شاهد این واقعیت هستیم که ۴۰ درصد از ایرانیان در شرایطی قرار گرفته اند که با احتمال بیش از ۲۰ درصد در معرض فقیر شدن در آینده نزدیک قرار گرفته اند؛ در حالی که این میزان نسبت به سال ۲۰۱۱ ده درصد بیشتر شده است.

انتهای پیام/